وبلاگ

استرس پس از سانحه (Posttraumatic stress disorder) به صورت مخفف (PTSD)، سندرمي است که پس از مشاهده، درگير شدن، تجربه‌ي مستقيم يا شنيدن يک عامل استرس‌زا و آسيب‌زاي شديد روي مي‌‌دهد.حوادثی همچون تصادف، سوانح طبیعی مانند زلزله، سیل، جنگ و… می‌تواند منجر به بروز این سندروم شود.
کودکان پس از سوانح طبیعی در معرض این بیماری قرار گرفته و نسبت به اين تجربه‌ها احساس ترس و درماندگي مي‌کنند، ولي اغلب با رفتارهاي آشفته و حاکي از بيقراري واکنش نشان مي‌دهند و مدام تلاش مي‌کنند از يادآوري رويداد و سانحه اجتناب کنند.
به طور کلي افرادي که چنين رويدادهايي را تجربه مي‌کنند حتي در مورد کودکان، بيشتر از اين که ما بتوانيم تجربه ي آنها را تصور کنيم و احساسات آنها را درک کنيم که در آن لحظه چه احساسي داشته‌اند، از آن واقعه رنج مي‌برند.
همين امر وجه تمايز استرس پس از سانحه با ساير حوادث زندگي است. بنابراين تلاش در جهت درک وضعيت فردي که استرس پس از سانحه را تجربه کرده، کار چندان ساده‌اي نيست . واکنش‌ به اين حوادث به هر شکلي که اتفاق افتاده باشد متفاوت است. الگوي آسيب‌پذيري به استرس از کنش متقابل فعال بين آمادگي‌هاي ارثي و ديگر عوامل بيولوژيکي متفاوتي در واکنش به استرس‌هاي روزمره متولد مي‌شود.
اما تاثير اين وقايع روي کودکان به فاکتورهاي مختلفي از جمله نوع حادثه، شدت، محيطي که حادثه در آن اتفاق افتاده، تداوم و تسلسل وقايع، سني که کودک در معرض چنين حادثه‌اي قرار گرفته و احتمالا بي‌دفاع بوده است، رويدادهاي آسيب‌زاي قبلي، طي کردن دوران پس از حادثه ، نحوه‌ي دلبستگي کودک ، به مادر يا مراقبان اوليه بستگي دارد.
علائم استرس پس از سانحه (PTSD) در کودکان
۱. ناآرامي و بي‌قراري، رفتارهاي پرخاشگرانه، احساس‌ بيزاري از ديگران.

۲. گوشه‌گيري و مشکلات در روابط بين فردي به سختي انس گرفتن با ديگران (به ويژه وقتي کودک مورد سوء استفاده جنسي يا جسمي قرار گرفته باشد).
۳. احساس گناه و شرمزدگي، بي‌احساسي و فقر هيجاني که از طريق جمع کردن خود و انقباض عضلات صورت مي‌گيرد.
۴. واپس‌روي‌هاي رشدي (بازگشت به رفتارهاي اوليه کودکان، شب‌اداري مکيدن شست و(…
۵. رفتارهاي تهييجي و برانگيختگي بيش از حد (حالت گوش به زنگ بودن که به محض مواجه شدن با محرک تنش‌زا شوکه مي‌شود.)
۶. اختلال خواب، کابوس و خواب‌هاي ترسناک (روياهاي هولناک بدون محتواي مشخص)
۷. اجتناب از افکار و احساسات و حتي اماکني که وقايع ناخوشايند را براي کودکان ياد‌آوري مي‌کند.
۸. تکرار خاطره‌هاي آسيب‌زا از قبيل مزاحمت تجاوز و … در ذهن کودکان.
۹. تمايل بازي‌هاي تکراري پيرامون حادثه‌اي که تجربه کردند.
۱۰. دشواري‌هاي يادگيري، مشکلات در تمرکز و تکاليف درسي

به کودک دچار اختلال استرس پس از سانحه چگونه کمک کنیم؟
این کودکان در صورت حمایت و درمان درست والدین، معلمان، روان شناسان یا سایر افراد مورد اعتماد می‌توانند به خوبی به مشکل شان مقابله کنند و به زندگی برگردند. آنها باید بلافاصله بعد از حادثه آسیب زا حمایت شوند تا بتوانند با فاجعه‌ای که رخ داده، روبرو شوند و مراحل غم و اندوه را بگذرانند. توجه به کودکان و نیازهای آنها پس از هر حادثه و صحبت کردن با آنها می‌تواند منجر به کاهش استرس پس از حادثه در آنها گردد.
نتایج تحقیقات نشان داده است که حضور برخي از عوامل در محيط بحراني، واكنشهاي استرس را تشدید ميكند.
چنانچه اين عوامل در شرايط حادثه وجود داشته باشد ميزان آسيب در افرادي كه در
معرض حادثه قرار گرفتهاند افزايش مييابد.
-1ضعف يا فقدان حمايتهاي عاطفي و اجتماعي
-2وجود عوامل استرس زاي ديگر از قبيل خستگي، سرما، تشنگي، گرسنگي،
ترس، بي ثباتي، از دست دادن، جابجايي و ساير تجارب استرس زاي رواني.
-3مشكلات موجود در محل وقوع حادثه همچون دزدي، كمبود امنيت،
بيماريهاي واگير، بي نظمي و از اين قبيل.
-4فقدان خود كنترلي، ضعف رواني و فقدان درمانهاي رواني منظم.
-5ضعف پيگيريهاي حمايتي در هفته هاي اول پس از حادثه

نهادهای حمایتی پس از بحران‌های طبیعی باید توجهی ویژه به نیازهای کودکان در معرض آسیب داشته باشند و علاوه بر تهیه اقلام ضروری و حمایت از خانواده ‌ها، برنامه‌هایی ویژه برای کودکان این مناطق در نظر گرفته یا نیازهای این کودکان را مرتفع سازند. خرید اسباب‌بازی و لوازم مختص کودک می‌تواند یکی از راهکارهای کاهش استرس بعد از سوانح طبیعی باشد.

منابع:
ـ اصول و فنون مداخله روانشناسی در بحران/ دکتر خدابخش احمدی / ۱۳۸۷
ـ ویکی پدیا
ـ تبیان
ـ باشگاه خبرنگاران جوان