به مناسبت روز شعر و ادب فارسی
توجه به فرهنگ نیکوکاری از دیرباز در آثار ادیبان و بزرگان شعر و ادب فارسی بسیار به چشم میخورد. حافظ، سعدی، فردوسی و … همواره در اشعار خود مردم را به نوعدوستی و دستگیری از نیازمندان فرا میخواندند.
توجه به احسان و نیکوکاری در شعر کهن فارسی در ادبیات شاعران بزرگ تا به امروز ادامه داشته و بیشک توجه به آن میتواند در گسترش فرهنگ نیکوکاری و نیکاندیشی بسیار موثر واقع شود.
ترویج روحیه نیکوکاری در شعر با بیانی ساده، گویا و هنرمندانه از تواناییهای یک شاعر محسوب میشود که میتواند محبت و نیکی را در جامعه گسترش دهد.
به مناسبت روز ملی شعر و ادب فارسی نگاهی داریم به مفهوم نیکوکاری در اشعار چند شاعر بزرگ فارسی.
سعدی شیرازی، با تیزبینی خود، شعرهای زیبا و دلنشینی در فضیلت احسان و نیکوکاری سروده است.
اگر بد کنی، چشم نیکی مدار
که هرگز نیارد گز، انگور بار
نپندارم ای در خزانِ، کِشته جو
که گندم ستانی به وقت درو
بدین مضمون که اگر نیکی کردید، به خودتان نیکی میکنید و اگر بدی کردید، به خودتان بدی کردهاید.
همچنین در این معنی که نعمت و مال ماندنی نیست این شعر زیبا را سروده است:
کسی کوی دولت ز دنیا ببُرد
که با خود نصیبی به عقبا ببرد
درون فروماندگان شاد کن
ز روز فروماندگی یاد کن
نه خواهندهای بر در دیگران
به شکرانه، خواهنده از در مران
یا شعر دیگری با این مضمون که آدمی باید هنگام توانگری، به فریاد دیگران برسد تا به روز درماندگی، فریادرسی داشته باشد:
تو هرگز رسیدی به فریاد کس
که می خواهی امروز فریادرس؟
که بر جان ریشت نهد مرهمی؟
که دل ها ز ریشت نبالد همی
سعدی همچنین درباره نوع دوستی، نیکی و احسان به یتیمان چه زیبا سروده است:
چو بینی یتیمی سر افکنده پیش
مده بوسه بر روی فرزند خویش
یتیم ار بگرید، که نازش خرد؟
و گر خشم گیرد، که بارش برد؟
به رحمت بکن آبش از دیده، پاک
به شفقت بیفشانش از چهره، خاک
اگر سایه ای خود برفت از سرش
تو در سایه خویشتن، پَروَرش
فردوسی، شاعر حماسهسرای ایرانی، نیز در این باب اشعار نغزی سروده است:
نباشد همی نیک و بد پایدار
همان به که نیکی بود یادگار
دراز است دست فلک بر بدی
همه نیکویی کن اگر بخردی
چو نیکی کنی، نیکی آید برت
بدی را بدی باشد اندرخورت
چو نیکی نمایدت کیهانخدای
تو با هر کسی نیز، نیکی نمای
مکن بد، که بینی به فرجام بد
ز بد گردد اندر جهان، نام بد
به نیکی بباید تن آراستن
که نیکی نشاید ز کس خواستن
وگر بد کنی، جز بدی ندروی
شبی در جهان شادمان نغنوی
نیکخواهی و نیکوکاری
همچنین در اشعار حافظ نیز مفهوم نیکی و نیکوکاری بسیار به چشم میخورد:
ده روز دورِ گردون افسانه است و افسون
نیکی به جایِ یاران فرصت شمار یارا
(غزل ۵)
خفته بر سنجابِ شاهی نازنینی را چه غم؟
گر ز خار و خاره سازد بستر و بالین غریب
(غزل ۱۵)
حافظ! «نهادِ نیک تو کامت برآورد
جانها فدایِ مردم نیکو نهاد باد»
(غزل ۹۸)
توانگرا! «دل درویش خود بهدست آور
که مخزنِ دُر و گنجِ دِرَم نخواهد ماند»
…بر این رواقِ زبرجد نوشتهاند به زر
که جز نکوییِ اهلِ کرم نخواهد ماند
ز مهربانیِ جانان طمع مَبُر حافظ
که نقشِ جرم و نشانِ ستم نخواهد ماند
(غزل ۱۷۶)
شبانِ وادیِ ایمن گهی رسد به مراد
که چند سال به جان خدمت شُعیب۸ کند
(غزل ۱۸۳)
گفتم: «هوای میکده غم میبرد ز دل»
گفتا: «خوش آن کسان که دلی شادمان کنند»»
(غزل ۱۹۳)
مرا به کشتی باده در افکن ای ساقی
که گفتهاند نکویی کن و در آب انداز
(غزل ۲۵۷)
مبین ز خلق که این یار و آن زاغیار است
به کشتِ عارف و عامی چو ابرِ نیسان باش
سودِ بازار جهان بیرون ز ذکرِ خیر نیست
صرفه این است ای خداوندانِ دینار و درم
در چمن هر ورقی دفترِ حالی دگر است
حیف باشد که ز حالِ همه غافل باشی
(غزل ۴۷٧ )
شاعران بسیار دیگری نیز در این باب شعر گفته و سعی کردهاند مردم را به نیکی دعوت کنند؛ که مرور بیش از این در این مقال نمیگنجد؛ اما بیشک این تلاشها بسیار ستودنی است و در جهان امروز نیز شاعران کشور باید بسیار به این موضوع توجه کنند و با اشعار زیبای خود روحیه نیکاندیشی، نیکوکاری و محبت را در جامعه زنده نگاه دارند. چراکه گاهی یک شعر زیبا با برانگیختن احساسات درونی فرد میتواند تأثیری بسیار بیشتر از استدلال و منطق بر مخاطب داشته باشد.
دست بندی شده در : پست ها, مطالب برگزیده
این مطلب به وسیله این فرد نوشته شده استadmin
افتتاح مدرسه «عبدالرضا درویش» در کنارک استان سیستان و بلوچستان
دی ۹, ۱۴۰۲۵:۰۰ ب٫ظمدرسهای به نام دو برادر
دی ۹, ۱۴۰۲۱:۵۸ ب٫ظمدرسهای به نام بانوی موفق بلوچ، دکتر سیما رئیسی
دی ۹, ۱۴۰۲۱:۵۴ ب٫ظ